Alerji nedir?
Alerji, alerjen adını verdiğimiz normal şartlarda zararsız maddelere karşı bağışıklık sisteminin vermiş olduğu anormal cevaptır. Alerji kronik bir süreçtir ve dünyada en sık görülen kronik hastalıktır.
Eğer bir şeye alerjiniz varsa bağışıklık sisteminiz normalde zararsız olan bu maddeyi düşman/yabancı olarak algılar ve bir dizi reaksiyon başlar. Bağışıklık sistemi elemanı olan lenfositler (beyaz küreler) IgE üretirler. IgE mast hücreleri üzerine yapışır. Aynı alerjen tekrar vücuda girdiğinde mast hücre üzerine yapışmış olan IgE’lere bağlanır. Mast hücreden salınan histamin gibi maddeler alerjik belirtilerin ortaya çıkmasına neden olur.
Alerjinin nedenleri nelerdir?
Birçok alerjen alerjik reaksiyonlara neden olabilir. En sık alerji nedenleri:
- Besinler (inek sütü, yumurta, soya, buğday, deniz ürünleri, kuru yemişler gibi)
- İlaçlar (antibiyotikler, ağrı kesiciler vs)
- İnhalen (solunum yolu) alerjenler (Polenler, ev tozu akarı, evcil hayvan, mantar, hamam böceği)
- Lateks
- Böcek sokmaları (arı)
Alerjinin belirtileri nedir?
Alerji günlük hayatımızı olumsuz etkileyen hafif belirtilerden, hayatı tehdit eden anaflaksiye kadar farklı şiddette reaksiyonlara neden olabilir. Bir alerjenle karşılaşıldığında genellikle birkaç dakika içerisinde belirtiler ortaya çıkar. Bazen bu süre birkaç saati, nadiren ise birkaç günü bulabilir. En sık gördüğümüz alerjik belirtiler:
- Deri: Kızarıklık, ürtiker, kaşıntı, anjiyoödem (gözlerde, dudaklarda şişlik)
- Solunum sistemi: Burun akıntısı, hapşırık, burunda kaşıntı, öksürük, hırıltı, nefes darlığı, boğazda şişlik hissi
- Kalp: Çarpıntı, gözlerde kararma, ani halsizlik, bayılma
- Sindirim sistemi: Şiddetli karın ağrısı, bulantı, kusma, ishal
Alerji tanısı nasıl konulur?
Eğer çocuğunuzda yukarıda yer alan alerji belirtileri varsa bir alerji immünoloji uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.
Alerji tanısında en önemli basamak klinik öyküdür. Klinik öykü ve fizik muayene ile çoğu zaman tanı koymak mümkündür. Ancak genellikle hastalığa neden olan alerjeni saptamak veya bazen de hastalığı dışlamak için testlere ihtiyaç duyulur. Yapılacak testlere hastanın klinik belirtileri dikkate alınarak uzman hekim tarafından hasta ile birlikte karar verilir. Alerji tanısında kullanılan testler aşağıda yer almaktadır.
- Deri testleri
- Kan testleri (IgE, tam kan sayımı gibi)
- Solunum fonksiyon testleri
- Yükleme testleri (Besin, ilaç)
- Bronş provokasyon testi
Alerji nasıl tedavi edilir?
Alerjik hastalıklar kronik süreçli hastalıklardır ve çoğu zaman uzun süreli tedavi gerektirirler. Bu nedenle uygulanacak tedavilere hasta uyumu çok önemlidir. Tedavide en önemli basamak alerjenlerden korunmadır. Alerjenlerden korunma ile kısmen fayda sağlansa da çoğu zaman ilaç tedavisine gerek olmaktadır. Alerjik hastalıklar genellikle uygulanan tedaviler ile kontrol altına alınabilmektedir. Tedavide amaç hastalığı kontrol altında tutacak en az ilaç ile hastayı tedavi etmektir. Ayrıca mutlaka ilaç yan etkileri açısından izlem gerekmektedir. İlaçların önerilen dozlarda ve önerilen şekilde kullanılması ile çok ciddi yan etkiler görülmemektedir.
Alerji tedavisinde en sık kullandığımız ilaçlar kortizonlardır. Alerji tedavisinde topikal kortizonlar (alerji belirtilerinin görüldüğü organa direk etki edecek formlarda, örneğin fısfıs ve kremler) tercih edilir. Bu sayede hem daha az ilaç kullanılır hem yan etkilerden korunulmuş olur.
Kortizonlar dışında antihistaminikler, lökotrien antagonistleri, kurtarıcı ilaçlar, adrenalin, anti-IgE diğer ilaçlardır. Alerjik hastalık tedavilerini ilgili hastalıkların konu başlıklarında bulabilirsiniz.