Anaflaksi nedir?
Anaflaksi aniden ortaya çıkan ve hayatı tehdit eden şiddetli bağışıklık sistemi reaksiyonudur. Bağışıklık sistemi hücreleri olan mast hücre ve bazofillerin ürettiği maddelere bağlı deri, solunum sistemi, kardiyovasküler sistem ve sindirim sisteminde belirtiler ortaya çıkar.
Anaflaksiye yol açan nedenler nelerdir?
Anaflaksi birçok duruma bağlı ortaya çıkabilir.
- Besinler: Çocuklardaki en sık nedenlerdir. Süt, yumurta, soya, kuruyemişler ve deniz ürünleri en sık nedenlerdir.
- İlaçlar: Erişkinlerde daha sık görülür. En sık antibiyotikler ve ağrı kesici ilaçlara bağlı gelişir.
- Böcek sokmaları: En sık arı sokmalarına bağlı anaflaksi gelişir.
- Lateks
- Egzersiz: Bazı hastalarda egzersiz anaflaksiyi tetikleyebilir.
- Soğuk: Nadiren duyarlı kişilerde soğuğa bağlı anaflaksi görülebilir.
- Bilinmeyen: Halen anaflaksi geçiren hastaların yaklaşık %20’sinde neden saptanamamaktadır.
Anaflaksi geçiren her hasta bir alerji immünoloji uzmanı tarafından değerlendirilerek neden araştırılmalıdır.
Anaflaksinin belirti ve bulguları nelerdir?
Anaflakside belirtiler dakikalar içerisinde ortaya çıkar. Anaflakside en sık deri bulguları görülür ancak her vakada deri bulgusu olmayabilir. Anaflakside görülen belirti ve bulgular:
- Deri: Kızarıklık, kaşıntı, ürtiker, anjiyoödem (yüz, göz, ağız çevresinde şişlik)
- Solunum sistemi: Burun akıntısı, hapşırık, öksürük, nefes darlığı, hırıltı, ses kısıklığı, yutma güçlüğü
- Kalp: Baş dönmesi, çarpıntı, bayılma, tansiyon düşüklüğü
- Mide-barsak: Şiddetli karın ağrısı, bulantı-kusma, ishal
Anaflaksi nasıl tedavi edilir?
Anaflaksi hızlı ilerleyen ve hayatı tehdit bir reaksiyon olduğu için hızla tedavi edilmelidir. Anaflaksi tedavisinde en etkili olan ve ilk önce uygulanması gereken tedavi ADRENALİN’dir. Adrenalin uyluğun orta dış yan kısmına kas içerisine uygulanır. Anaflaksi genellikle hastane dışında meydana geldiği ve hızla ilerlediği için ilk tedavinin hasta veya hasta yakını tarafından uygulanması gerekir. Bu hastalar mutlaka yanlarında adrenalin içeren otoenjektörler taşımalıdır. Adrenalin otoenjektör tek kullanımlık olup, kıyafet üzerinden de uygulanabilir. Ancak sonrasında mutlaka en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Anaflaksiden nasıl korunabiliriz?
- Anaflaksiden korunmada ilk basamak alerjenlerden kaçınmadır. Alerjimiz olan besin, ilaç, lateks vs korunma yöntemlerini uygulamalıyız.
- Özellikle besin alerjisi olan bireylerin alerjen içeriğini öğrenmek için tükettikleri hazır gıda ve market ürünlerinin etiketlerini mutlaka okumalıdır.
- Adrenalin oto-enjektörü, anafilaktik reaksiyonlarının gelişmesi durumunda acil tedavisi için (hastaneye ulaşıncaya kadar) geliştirilmiş bir otomatik şırıngadır. Hasta tarafından kendi kendine uygulanabilecek şekilde yapılmıştır. Adrenalin otoenjektörler sadece hekimler tarafından reçete edildikten sonra alınmalıdır ve doktorun önerisi doğrultusunda kullanılmalıdır. Kullanımı konusunda mutlaka ilgili hekim tarafından hasta ve/veya yakınlarına eğitim verilmelidir.
- Anaflaksiye nedeni arı sokması ise, tedavide immünoterapi uygulanmaktadır. İmmünoterapi 3 ila 5 yıl devam eden bir süreç önlemede oldukça etkili bir tedavi yöntemidir.