Atopik Dermatit (Atopik egzema, Alerjk egzema) nedir?
Atopik dermatit (atopik egzema, alerjik egzema) ciltte kızarıklık ve kaşıntıya neden olan alerjik hastalıktır. Çoğunlukla çocukluk çağında görülür ancak her yaşta ortaya çıkabilir. Atopik dermatit uzun süreli, kronik bir hastalıktır.
Atopik dermatitli hastaların derisinde mikrobik olmayan ve uzun süre devam eden iltihabi bir durum vardır. Bu iltihabi durumun niçin olduğu tam olarak bilinmemektedir. İltihabi durum nedeniyle deri normalden daha fazla su kaybeder. Sonuçta kaşıntı, kızarıklık, pullanma, döküntü ve deride sertleşme şikâyetleri ortaya çıkar.
Atopik dermatit olan kişilerde astım ve alerjik rinit daha sık görülür.
Atopik egzemanın nedenleri nelerdir?
Atopik dermatit gelişiminde genetik ve çevresel faktörler rol oynamaktadır ancak nedeni tam olarak bilinmemektedir. Atopik dermatitte cildin bariyer görevi bozulmuştur. Cildin bariyer görevinin bozulması sonucu hem deriden aşırı su kaybı olmakta hem de mikropların ve alerjenlerin deriden girişi kolaylaşmaktadır. Su kaybına bağlı ciltte kuruluk ve kaşıntı görülürken, mikroplar ve alerjenlere bağlı kızarıklık, sulanma ve enfeksiyonlar ortaya çıkmaktadır.
Atopik dermatitli çocukların yaklaşık yarısında besin alerjisi görülür. En sık görüler besin alerjileri inek sütü, yumurta, buğday, soya, balık ve kuru yemişlerdir. Ancak bir diyete başlanmadan önce mutlaka bir alerji immünoloji uzmanına başvurmanız gerekmektedir. Aksi halde gereksiz uygulanacak diyetler sizin ve çocuğunuzun hayatını zorlaştıracağı gibi çocuğunuzda gelişme geriliğine neden olabilir.
Atopik dermatitli hastalarda besinler dışında ev tozu akarları, polenler ve küf mantarlarına da alerji olabilir.
Atopik egzemanın belirtileri nelerdir?
Atopik dermatitin belirtileri kişiden kişiye değişebilir. Şikâyetler bazen yatışır ve ortadan kaybolur, bazen de tekrar ortaya çıkar. Şikâyetlerin azalması hastalığın tamamen düzeldiği, şikâyetlerin artması ise hastalığın kötüye gittiği anlamına gelmez. Bu durum hastalığın özelliğidir.
En sık belirti ve bulgular:
- Cilt kuruluğu
- Kaşıntı (özellikle geceleri daha belirgin)
- Ciltte kızarıklık, yaralar ve sulanma
- Deride kalınlaşma, kabalaşma
Egzemalar yaşa göre vücudun farklı bölgelerinde görülür:
- Bebeklerde: En sık yanaklarda görülür. Ayrıca saçlı deride, kulak arkalarında, dirseklerde ve dizlerde görülür. Bez bölgesinde genellikle egzema görülmez.
- 2 yaşından sonra: Dirseklerin iç kısmında, dizlerin arkasında, el ve ayak bileklerinde daha çok görülür. Ergenlik döneminden sonra egzema sadece ellerde görülebilir.
Atopik dermatit tanısı nasıl konulur?
Atopik dermatit tanısı hastalığın klinik bulguları ve öykü ile konulur.
Atopik dermatitli, özellikle orta veya ağır şiddette atopik dermatiti olan hastalarda eşlik eden besin alerjisi de olacağı için deri testi yapılarak alerjisinin olup olmadığı araştırılır. Ancak unutmamak gerekir ki deri testinde bir besine reaksiyon saptanması mutlaka o besinin diyetten çıkarılacağı anlamına gelmez, mutlaka hekimin değerlendirmesi sonucu karar verilir.
Atopik dermatit nasıl tedavi edilir?
Atopik dermatiti kesin olarak ortadan kaldıracak (kür sağlayacak) bir tedavi yoktur. Hafif vakaların çoğu kendiliğinden geçmektedir. Uygulanan ilaç tedavileri, cildin nemlendirilmesi ve bireysel korunma yöntemleri ile kaşıntı ve ataklar önlenebilir.
İlaç tedavisi:
Atopik dermatitte tıpkı astım ve alerjik nezlede olduğu gibi mikrobik olmayan iltihabi reaksiyon vardır. Reaksiyon bu sefer derimizdedir. Atopik dermatit tedavisinde de bu iltihabi reaksiyonu azaltmak için ilaçlar kullanılır. En sık kullanılan ve en etkili ilaçlar kortizonlardır (kortikosteroidler). Kortizonlar doğru kullanıldıklarında çok etkili ilaçlar olup ciddi yan etkiye neden olmazlar. Tedavide egzamayı kontrol altında tutan en düşük etkili ilacın seçilmesi esastır. Kortizonları kullanırken dikkat edeceğimiz noktalar:
- Mutlaka doktor tavsiyesine göre kullanılmalıdır. Kortizonlar doğru şekilde kullanıldığında ciddi yan etkiye neden olmazlar. Eğer yan etki korkusu ile ilaç kullanmaktan kaçınılırsa alevlenmeler daha uzun ve ağır seyredebilir. Bu da yan etkisi daha yüksek ilaçların kullanılmasına neden olabilir.
- Kortizonların farklı güçte olan formları vardır. Çok güçlü kortizonlar özellikle çocuklarda yan etkilere neden olabilir. Bu nedenle çocuklarda daha hafif kortizonlar tercih edilir.
- İnce tabaka halinde, günde bir kez kullanılmalıdır
- Sadece egzamanın olduğu bölgelere sürülmelidir.
- Banyodan hemen sonra ve nemlendiricilerden önce kullanılmalıdır.
- Alevlenmenin hemen başında tedaviye başlanması, alevlenmesi çabuk düzelmesini sağlar.
Pimekrolimus ve takrolimus atopik dermatit tedavisinde kullanılan diğer ilaçlardır. Bu ilaçlar kortizonların neden olduğu yan etkilere yol açmazlar. Yüzde ve göz çevresinde kullanılabilirler. Ancak 2 yaşına altındaki çocuklarda kullanılmazlar.
Atopik dermatitteki en önemli yakınma kaşıntıdır. Antihistaminiklerin kaşıntı üzerine etkisi çok azdır. Gece kaşıntısının engellenmesinde kısmi faydası olabilir. Kaşıntısını ana nedenleri kuruluk, iltihab ve enfeksiyonlardır. Bunların düzeltilmesi kaşıntıyı azaltır.
Cildin nemlendirilmesi:
Atopik dermatitli hastalarda cildin nemlendirilmesi çok önemlidir. Hastaların ılık su ile banyo yapmaları önerilir. Ne sıklıkla ve ne sürede banyo yapılacağı doktorunuz ile görüşülerek belirlenmelidir. Cildi tahriş edecek keseleme gibi uygulamalardan kaçınılmalıdır. Cildi nemlendirmek için çeşitli nemlendiriciler kullanılmaktadır. Doktorunuzla görüşerek hastanız için uygun nemlendirici seçilmelidir. Nemlendiricilerin banyodan hemen sonra uygulanması cildin nemini korumasına yardımcı olacaktır.
Atopik egzeması olan hasta nelere dikkat etmelidir?
- Gende en az iki kez cildinizi nemlendiriniz. Bunun yanı sıra kaşıntı hissettiğinizde nemlendirici kullanınız.
- Tırnaklarınızı kısa ve temiz tutunuz. Bebeklere eldiven giydiriniz.
- Ilık suyla 10-15 dakikayı geçmeyecek sürelerde banyo yapınız.
- Banyodan sonra yumuşak bir havlu ile nazikçe kurulanınız. Cildiniz henüz nemli iken nemlendirici sürünüz.
- Hafif sabunlar tercih ediniz. Deodorant içeren sabunlar veya antibakteriyel sabunlar cildin doğal yağlarını azaltarak cilt kuruluğuna neden olur.
- Yeni aldığınız kıyafetleri giymeden önce mutlaka yıkayınız.
- Pamuklu, yumuşak ve dar olmayan giysiler tercih ediniz. Naylon, yün içeren tahriş edici kumaşları ve dar kıyafetleri tercih etmeyiniz.
- Kıyafetlerinizi yıkarken tercihen deterjan yerine sabun tozu kullanınız ve en az iki kez durulama yapınız. Boya maddesi ve parfüm içeren sabunlar kullanmayınız.
- Güneş yanığından kaçınınız. Yüksek faktörlü güneş kremlerini tercih ediniz.
- Terleme, stres, deterjanlar, sabunlar atopik dermatiti alevlendirebilir. Ayrıca ev tozu akarları ve polenler de atopik dermatiti şiddetlendirebilir. Bunlara maruziyeti azaltınız.
- Eğer alerjiniz var ise o alerjene karşı korunma yöntemlerini uygulayınız.
- Atopik dermatitli hastaların ciltleri enfeksiyona yatkındır. Cildinizde kızarıklıkta artış, iltihabi şişlikler veya akıntı, ateş ve uçuk gibi belirtiler varsa doktorunuza başvurunuz.